|
سامانه آموزش دروس اول دبیرستان
|
||
|
12 / 12 / 1390برچسب:, :: 11:31 :: نويسنده : پرهام حیدری درس هفدهم و هجدهم كلاس نقاشي / درآمدي بر ادبيات دوران مشروطه كلاس نقاشينكته :سهراب سپهري در سال 1301 شمسي در كاشان ديده به جهان گشود و در سال 1359 چشم از چهان فرو بست . سپهري علاوه بر شاعري در رشته ي نقاشي نيز مهارت داشت.
سروده هاي سهراب سپهري «ساده و بي آلايش» و در عين حال «؟؟؟ از مفاهيم عرفاني» است. كتاب «اتاق آبي» مجموعه اي از يادداشت هاي پراكنده سهراب سپهري است كه آنها را در آخرين سالهاي زندگي خود نوشته است. خود آزمايي درس 17:
1. چند اصطلاح نقاشي را كه نويسنده در متن آورده است . بيابيد:
نقش بندي ، نگارين ، گوته ريختن ( = طرح ريختن) ، بيرنگ و رنگاري 2 – در كدام قسمت از اين متن مي توان نشانه هاي شاعري نويسنده را يافت ؟ نويسنده در بازگويي اين خاطره از تبعيدهايي استفاده كرده كه نشان دهنده ي ذوق شاعري است. از جمله : به جاي «كشيدن تصوير اسب» از تعبير «اسب پروازي» استفاده كرده به جاي «طبيعي و زنده نقاشي كردن جانوران» از واژه ها و تعبيرهاي مناسب با هر جانوري استفاده كرده، مانند «مرغان راگويا مي كشيد / خرگوش را چابك مي بست / گوزن را رعنا رقم مي زد» 3 – يكي از ويژگيهاي بارز اين نوشته را بيان كنيد: الف – نثر اين نوشته، در عين سادگي زيباست. ب – واژه ها ، خوش آهنگ و با هم متناسبند پ – از واژه ها و تعبيرهاي فارسي استفاده شده نظير رونگاري و بيرنگ ت – كوتاهي جمله ها مانند : زنگ نقاشي، دل خواه و روان بود ث – تكرار كلمه مانند : سال دوم دبيرستان بوديم اول وقت بود و زنگ نقاشي ما بود. در كلاس نشسته بوديم و چشم به راه معلم لوله اي كاغذ زير بغل داشت ....نقشه ي قالي ؟؟ بود.... ج – استفاده طبيعي از آرايه هاي ادبي، به ويژه «كنايه» كه به نمونه هايي از آن اشاره شده 4 – دو كنايه در درس پيدا كنيد: معلم نقاشي دور نبود/ صورتك به رو نداشت / آدمي افتاده و صاف بود / در نگار نقشه ي قالي دستي نازك داشت / حرفي به كارش بود 5 – كشيدن چه قسمتي از اسب براي معلم مشكل بود؟ او براي راه حل مشكل خود چه چاره اي انديشيد؟ مچ پاها و سم ها / معلم نقاشي ، زيركانه عمل كرد : با شتاب علفزاري كشيد يعني كه اسب در حال چريدن است به اين خاطر مچ ها و سم ها در ميان ملتها پنهان است. آزمون فصل 6 :
1 – فرهنگ برهنگي و برهنگي فرهنگي به قلم كيست؟
2 – معني اين واژه ها را بنويسيد : افراط ( ) ، تفريط ( ) ، تمتع ( ) ، خطر ( ) 3 – مفهوم اين عبارت چيست؟ لازمه وارد اجتماع شدن اين است كه «من» از ميان برود و «ما» ايجاد شود . 4 - در درس فرهنگ برهنگي و ..........هدف نويسنده از آوردن داستان خياطان حقه باز چيست؟
5 - «نقد ادبي» و «با كاروان حله » از اثار كدام نويسنده و محقق برجسته ي معاصر است؟ دو اثر ديگر ازدي را نام ببريد.
6 – معني اين واژه ها را بنويسيد:
دارالاماره ( )، اعتكاف ( ) ، تجويد ( ) ، اذكار( ) قنديل ( )، منبت كاري ( ) ، مليله دوز ( )، ملجا ( ) 7 – كتاب «اتاق آبي» اثر كيست؟ 8 – مفهوم جمله هاي زير را بنويسيد: الف – معلم دور نبود صورت به رو نداشت ب – در نگار نقش خالي دستي نازك داشت پ – رنگ را نگارين مي ريخت ت – در بيرنگ اسب، حرفي به كار معلم بود ث – پي مي بريم كه راه بدست خودش هم نيست ج – اسب از پهلو ، اسبي خود را به كمال را نشان ، مي داد 9- معني واژه هاي مشخص شده زير را بنويسيد در پيچ و تاب عرفاني اسليمي آدم چه كاره است؟ !معلم مشوش بود !معلم نقاشي سگ را روان گوته مي ريخت !او خلف صدق نياكان خود بود دست !معلم از وقب حيوان روان شد !معلم فكر زيرين را پيمود و در آخره ماند دست !معلم از بال و غارب به زير آمد دو دست را تا؟؟؟ از كله نمايان ساخت ! 10 – در ادبيات زير، تغييراتي داده شده، آنها را بيابيد و اصلاح كنيد : بوي گل و بانگ و مرغ برخاست/ هنگام بهار و ياد ؟؟؟ است فراش بهار، گل بيفشاند / نقاش بين چمن بياراست 11 – در محل هاي نقطه چين، واژه هاي افتاده را بنويسيد الف – هر آدمي كه .............. در دل نگرفت .................... ب - .................سعدي / گويند خلاف ؟؟ داناست پ – از غرقه ي ما خبر ندارد / .................درياست درآمدي بر ادبيات دوران مشروطه :
انقلاب مشروطه باعث گرديد تا با تحولات سياسي و اجتماعي بوجود آمده، زبان و ادب فارسي نيز دچار دگرگوني شود، در شعر و نثر دوره ي مشروطه، واقعيات زندگي و مسائل سياسي و اجتماعي مطرح گرديده . مثل ها ، اصطلاحات ، قصه ها و رويدادهاي زندگي مردم عادي در ادبيات جا باز كرد، واژه ها و تركيب هاي ناآشناي عربي كم شده، عبارت هاي پيچيده و طولاني و جمله هاي پيوسته و پي در پي كاهش يافته و در نتيجه زبان شعر و نثر ساده تر و به زبان مردم كوچه و بازار نزديك شد. در دوره ي مشروطه ، طنز و نقد سياسي و اجتماعي افزايش يافت و نثر طنز اميز اين دوره در خدمت مبارزه سياسي قرار گرفت.
در دوره مشروطه طنز و نقد سياسي و اجتماعي افزايش يافت و نثر طنز آميز اين دوره خدمت مبارزه سياسي قرار گرفت. دهخدا و سيدشرف الدين حسني (نسيم شمال) از طنز پردازان نامدار عصر مشروطه اند در دوره ي مشروطه، داستان نويسي به شيوه ي تازه و نمايش نامه نويسي به تقليد از اروپائيان پديد آمد. مشروطه ي خالي :
نكته : علامه ، علي اكبر دهخدا در سال 1258 ه.ش در تهران متولد شد و پس از آموختن علوم ادبي و ديني در مدرسه اي علوم سياسي به تحصيل ادامه داد. دهخدا در انقلاب مشروطه به جمع آزاديخواهان پيوست و در انتشار روزنامه صور اسرافيل به ياري دوستش، ميرزا جهان گير كه سردبير و ناشر روزنامه بود، برخاست. مقالات سياسي – انتقادي دهخدا در روزنامه صور اسرافيل با عنوان چرند و پرند با امضاي دخو به چاپ مي رسيد. اين مقالات در قالب طنز و با نثري ساده نوشته مي شوند. ارزشمندترين فعاليت علمي دهخدا پديد آوردن افت نامه است كه بزرگترين فرهنگ نعت و دايره المعارف زبان فارسي به شمار مي رود. دهخدا در سال 1344 در تهران دار فاني را وداع گفت. خودآزمايي درس 18 :
1 – چرا نويسنده در اين طنز سياسي، مشاجره ي پدر و مادر خود را مطرح كرده است؟
منظور نويسنده بيان اين نكته است كه همان گونه كه علت مشاجره خانواده اش ، پدرش بوده كه وكيل مدافع بوده، دليل بسياري از نابسامانيهاي جامعه و وكلاي نالايق و خودخوانده اند. 2 – به دو مورد از باورهاي مردم كه در متن درس آمده اشاره كنيد الف – اعتقاد به اينكه پيوند عقد دختر عمو و پسر عمو از پيش در آسمانها بسته شده ب – اعتقاد به تأثير ستارگان و موقعيت آن ها در سرنوشت در زندگي انسانها 3 – باتوجه به متن تصور كنيد مادر نويسنده با سواد بوده يا بي سواد ؟ چرا؟ با توجه به عبارت «نمي دانم ذليل شده چطور از من وكالت نامه گرفت .......» مادر نويسنده بي سواد بوده است زيرا از متن وكالت نامه با خبر نبوده است. 4 – نويسنده دلش به حال مادرس مي سوزد، چه دليلي براي همدردي خود مي آورد؟ نويسنده بين گذشته ي خود و مادرش شباهتي ديده است. مادرش قبلاً نامزد پسرعمويش بوده اما ناخواسته با ديگري ازدواج مي كند. نويسنده نيز تمايل داشته با دختر عمويش ازدواج كند اما با اين ازدواج مخالفت مي شود 5 – چرا نويسنده اصرار مي ورزد كه مردم وكيل (نماينده) تعيين نكنند؟ نويسنده با تجربه تلخي كه از رفتار با مادرش داشته، نگران است كه كوشش ها و زحمات مردم در انقلاب مشروطه نيز با انتخاب وكلاي جاه طلب و خردخواه از بين برود. ناله ي مرغ اسير: نكته : ابوالقاسم عارف قزويني، شاعر و تصنيف ساز معروف دوره مشروطه است. او از شانزده سالگي به شعر روي آورد. صدايي خوش داشت و به همين دليل مورد توجه مظفرالدين شاه قرار گرفت. با زمزمه مشروطه، عارف به جرگه آزاديخواهان پيوست و شعر و موسيقي را به خدمت انقلاب درآورد. موضوع عمده ترانه ها و تصنيف هاي عارف «وطن» است. معني اشعار ناله ي مرغ اسير : بيت 1 - ترانه ها و سروده هاي من همه به خاطر ميهن است. من و پرنده گرفتار در قفس هر دو مانند هم هستيم. و به خاطر محروم شدن از آزادي است كه مي ناليم. بيت 2 – از نسيم سحري كه آزاد است ياري مي خواهم تا ناله هاي درد آلوده مرا به كساني كه آزاده و آزادي خواهند برساند. بيت 3 – اي هم وطنان بكوشيم تا وطن را از سلطه بيگانگان و حكومت ستمگرانه محمدعلي شاه نجات دهيم كه اگر چنين نكنيم، هميشه به همين صورت در اسارت خواهيم بود. بيت 4 – پيشرفت ظاهري كشور به دست بيگانگان بي ارزش است. به حال چنين كشوري بايد گريست زيرا چنين وضعي موجب اندوه و تأسف بسيار است. بيت 5 - كسي كه خود را در راه آزادي و استقلال ميهنش نثار نكند، او از مرده و لباسي كه به تن دارد، از كفن هم كم ارزش تر است. بيت 6 – ملت ايران، اكنون به اين حقيقت پي برده است كه محمدعلي شاه شيطاني است كه در انديشه ي ويران كردن اين سرزمين است. خودآزمايي : 1. منظور از مرغ اسير دو بيت اول چيست؟ سراينده شعر ( عارف قزويني) 2 – در كدام بيت ، بيگانه ستيزي شاعر ديده مي شود؟ خانه اي كاوشود ازدست اجانب آباد ز اشك ويران كنش آن خانه كه بيت الحزن است 3 – يكي از موضوعات اساسي در شعر مشروطه «وطن دوستي» است كه در شعر شكل افراطي آن «وطن پرستي» يا «ناسيونالسيم افراطي» مي گويندف در كدام بيت اين موضوع ديده مي شود؟ جامه اي كاو نشود و غرقه به خون بهر وطن بدر آن جامه كه ننگ تن و كم از كفن است 4 – براي هريك از كلمات «همت» و «مسلك» دو كلمه ي هم خانواده پيدا كنيد. اهميت ، مهم و اهتمام / شيك ، سلوك و سالك درس نوزدهم
حاكم و فراشان نكته ها : سياحت نامه ي ابراهيم بيك ، اثر زين العابدين مراغه اي است. كه تاجر زاده ميهن دوست و اصلاح طلب بوده است. اين كتاب ، آئينه تمام نماي اوضاع ايران در اواخر قرن 13 هجري است كه با قلمي تند و بي پروا با زباني ساده و مؤثر نوشته شده است. سياحت نامه ي ابراهيم بيك، در قالب يك «رمان اجتماعي» نوشته شده و موضوع كلي آن اين است كه ابراهيم بيگ (قهرمان داستان) فرزند يكي از تجار آذربايجان ساكن در مصر است كه به قصد زيارت مشهد مقدس به ايران مي آيد اوضاع نابسامان مردم و شهرهاي ايران روزگار را مشاهده مي كند. هدف نويسنده ي اين كتاب، نشان دادن پريشاني و دربه دري مردم سرگرم شدن آنان به كارهاي بيهود ، رشوه خواري، حكم رانان ، غفلت دولت ، بي قانوني و بي عدالتي و نفوذ سياست هاي استعماري است. انتشار در سياحت نامه ي ابراهيم بيگ سهم بزرگي در بيداري مردم آن روزگار داشته است. خود آزمايي درس 19 :
1 – جمله ي «آن طرفش را فراشان مي دانند و چون دست هاي آنان يعني چه ؟
مأموران حكومت تو را با چوب دستي هايشان به شدت تنبيه خواهند كرد 2 – نويسنده با آوردن نام هاي «پيشخدمت ، ميرآخور، تفنگدارباشي، آبدارچي و قهوه چي» در پي هم چه اوضاعي را مي خواهد نشان بدهد؟ مشغول بودن مردم به كارهاي بيهوده 3 – اصطلاح « به روي مبارك خود نياوردن» كنايه از چيست؟ معادل امروزي آنرا بنويسيد. اهميت ندادن، اعتنا نكردن ، معادل امروزي آن محل نگذاشتن است. 4 – پيوند «باشي» در تركي به معني « رئيس و سرپرست» است. مثل فراش باشيف سه شغل ديگر را نام ببريد كه با اين پسوند ساخته شده باشد. آشپزباشي، حكيم باشي، عكاس باشي، رمال باشي، خياط باشي 5 – دو جمله از درس بيابيد كه در آن ها به جاي ضمير «او» از «آن» استفاده شده باشد. الف - ......و در پشت سر آن ده بيت نفر با تيپ مي آيند. ب – به ما گفت : «.... هنگام عبور آن ، كوشش و تعظيم نمائيد» پ – آن ها ابداً به روي بزرگوار خود نياورد مرغ گرفتار :
نكته :
محمدتقي بهار ( 1266 تا 1330 ش) در مشهد به دنيا آمد ونزد پدرش، محمد كاظم صبور (ملك الشعراي آستان قدس ) شعر و فنون ادب را آموخت و در نوجواني به محافل آزاديخواهان راه يافت. بهار در دوران استبداد صفير روزنامه هاي خراسان، و نوبهار را انتشار داد. بهار در انواع شعر دست داشته اما در قصيده سرايي مهارت بيشتري از خود نشان داده است جان مايه ي شعر بهار، «آزادي و وطن» دست از اين رو، عنوان «شاعر و آزادي» برازنده اوست. معاني اشعار: بيت اول : من همچون پرنده اي اسير در قفس در زندان اسيرهستم، خواسته ي من اين نيست كه مرا از زندان آزاد كنيد. درخواست من اين است كه براي ازادي وسربلندي ايران و مردم ايران تلاش كنيد كه در اين صورت دل مرا هم شاد كرده ايد؟
بيت 2 و 3 : اي ياران آزاديخواه، آنگاه از نعمت بزر آزادي برخودارشديد از من كه براي آزادي رنجها كشيدم ، ياد كنيد. بيت 4 : ياران آزادي خواه ، به ياد من كه اكنون در زندان گرفتارم، اگر پرنده اي را در قفس نگهداري مي كنيد، آن را آزاد كنيد. بيت 5 : از اينكه زندگي من در راه بدست آوردن آزادي نابود شد. بيم و اندوهي ندارم، ياران من شما هم بايد بكوشيد آزاديخواهان را از ادامه راه مأيوس كنيد. بيت 7 : بي عدالتي و تبعيض و رستم، شادابي و اميد را از ميان مي برد از عمر جوانن مي كاهد. اي كساني كه اداره كشور را در دست داريد، به خاطر خدا عدالت داشته باشيد. بيت 8 : اگر به خاطر بي عدالتي شماف حق مظلومي پايمال و زندگي او تباه شود. امكان ندارد كه شما زندگي آرام و آسوده اي را داشته باشيد. بيت 9 : اگر نصيب من، گوشه ي زندان شد، در عوض شما به آزادي كه نعمتي خدادادي است دست مي يابيد، شما بايد شكر گذار و حافظ اين نعمت باشيد. خودآزمايي درس 19
1 – در بيت زير با كدام ادبيات درس ارتباط معنايي دارد؟
به چشم خوش ديدم در گذرگاه / كه زد بر جان موري مرغكي راه هنوز از صيد، منقارش نپرداخت/ كه مرغ ديگر آمد كار او ساخت خلاصه مفهوم ابيات، من اين صحنه را به چشم خود ديدم كه روزي پرنده ي كوچكي ، موري را شكار كرد هنوز آن مور را كامل نخورده بود كه پرنده ي ديگر آمد و او را صيد كرد. ابيات بالا با دو بيت زير خصوصاً بيت دوم ارتباط معنايي دارد. آشيان من بيچاره اگر سوخت چه باك / فكر ويران شدن خانه ي صياد كنيد گر شد از جور شما خانه موري ويران / خانه خويش محال است كه آباد كنيد 2 – يك نمونه «مراعات نظير» در شعر بيابيد. بهترين آرايه ي مربوط به واژه هاي «بيستون، شيرين و فردها» در بيت ششم است 3 – منظور از «گنج خدا داد» در بيت پاياني چيست؟ منظور آزادي است كه موهبتي خدادادي است. اي انسان خدا تو را آزاد آفريد، پس آزاده باش. امام حسين (ع) 4 – خسروپرويز براي از ميان برداشتن رقيب خود (فرهاد) به دروغ مرگ شيرين را به او خبرداد و باعث مرگ فرهاد شد. شاعر از اين نكته در شعر خود چه استفاده اي كرده است؟ اين كه رنجها و سختي هايي كه آزاديخواهان، از جمله بهار متحمل مي شوند، سرانجام نمي خواهد داد. كساني كه در راه كسب آزادي تلاش مي كنند را نبايد نااميد ساخت. 5 – در غزل اجتماعي به چه مسائلي پرداخته مي شود؟ آزادي، وطن ، بيزاري از ظلم ....... غزل اجتماعي – بياموريم (8)
قالب غزل براي بيان عواطف و احساسات انساني بكار رفته است.
در عصر مشروطه با توجه به دگرگونيها و تحولات سياسي و اجتماعي، غزل نيز تعبير كرد و شاعران آزاديخواه به جاي سخن گفتن از عشق و غزلهاي سنتي به بيان مسائل اجتماعي پرداختند. غزل هايي كه محتواي آنها بيشتر مسائل سياسي و اجتماعي نظير آزادي، وطن و بيزاري از ظلم است . غزل اجتماعي گفته مي شود. ملك الشعراي بهار، عارف قزويني، ميرزاده عشقي و فرخي يزدي از شاعراني هستند كه غزلهاي اجتماعي بسياري سروده اند. آزمون فصل 7 : 1 – با ايجادانقلاب مشروطه چه تحولي در محتواي شعر نثر فارسي پديد آمد؟ 2 – زبان شعر و نثر دوره مشروطه داراي چه ويژگيهايي است؟ 3 – در دوره مشروطه كدام قالب هاي ادبي به تقليد از اروپائيان در ادبيات فارسي پديد آمد؟ 4 – مفهوم كنايه هاي زير را بنويسيد الف – هيچ وقت به او نگفتي، از اين جا پاشو ، آن جا نشين. ب – به آسمان رفتم ، به زمين آمدم ت – الهي هميشه نان سواره باشد و او پياده ج – انگار مي كني يك كاسه آب داغ ريختند به سر من چ – تازه سر حرف من افتاده اند. 5 – معني واژه هاي زير را بنويسيد. مرافعه (........) ، عرض كشي (...........) عظم بطن (..........) 6- موضوع عمده ي ترانه ها و تصنيف هاي عارف قزويني چيست؟ 7 – در مصراع در ناله ي مرغ اسير اين همه بحر وطن است.» منظور از مرغ اسير كيست؟ تعبير مرغ اسير چه آرايه اي محسوب مي شود؟ 8 – در بيت« آن كسي را كه در اين ملك سليمان كرديم و ......» منظور آن كس كيست؟ 9 – عبارات زير را با پاسخ هاي درست كامل كنيد. سياحت نامه ابراهيم بيگ ، اثر ......استف اين كتاب ، آئينه ي تمام نماي اوضاع ايران در اواخر قرن ....است، اين كتاب در قالب .......نوشته شده و هدف نويسنده .........بوده است. 10 – مفهوم و به روي مبارك خو نياوردن چيست؟ معادل امروزي آن كدام است؟ 11 – در بيت «بيستون بر سر راه ست» مبادا ز شيرين / خبري گفته و غمگين دل فرهاد كنيد ». 12 – آرايه ي زيباي به كار رفته چه نام دارد؟ .....كلمات مربوط به اين آرايه كدامند؟ 13 – مور، استعاره از چه كساني است؟ 14 – غزل اجتماعي از چه دوره اي در ادبيات فارسي رواج يافت؟ 15 – نام دو سراينده معروف غزل اجتماعي را بنويسيد؟ نظرات شما عزیزان:
درباره وبلاگ
  به سامانه آموزشی دروس اول دبیرستان خوش امدید.  موضوعات
آخرین مطالب
آرشيو وبلاگ
پيوندها
|
||
 |
تبادل
لینک هوشمند
